I Borghi di Octavia

Votignasch e ij gust dla tera

Votignasch a l’ha, an tra ij pais d’Octavia, n’anliura particolar con ël crin: ambelessì a nass la “Sautissa nòbila”, prodòta artigianalment seguend ën dissiplinar rigoros ch’a prëvëd l’usagi esclusiv ëd carn ëd crin màira (filet, lonza, cheussa e spala), ansema a lard e pansëtta, con macinadura a disch e gionta dë spessie ën mzure mantnùe rigorosament segrete.

Ël salam a gòd dl’arconossiment ëd De.Co. (Denominassion Comunal) da l’avrì dël 2016. Tìpich ëd Votignasch a l’é peui l’anlevament ëd crin për produve salam, sia artigianalment (come a pudìa capité ënt le cassin-e fin-a a l’àutr sécol), sia ën manera industrial, an asiende ch’as treuvo davzin al pais.

«.ambelessì a nass la “Sautissa nòbila”, prodòta artigianalment seguend ën dissiplinar»

Dëscheurbe Votignasch

Votignasch a l’é ën pais ch’av pija për la gola: a l’é an efet ambelessì ch’a nass la Sautissa nòbila, ën salam ch’a gòd dl’arconossiment ëd De.Co. (Denominassion Comunal) e ch’a ven prodòta artigianalment seguend ën dissiplinar rigoros ch’a prëvëd l’usagi esclusiv ëd carn ëd crin màira. Ën costa zòna la sautissa a ven prodòta e butà ën comersi: donca s’i seve apassionà ëd carn e salam buteve ‘l cheur ën pas e mnì a tasté ën prodòt a chilòmetro zero da la qualità foravia.

E già che i-i seve dësmentieve nen ëd visité la Cesa parochial dla Sacra Famija, costruìa su proget ëd Giovenal Boetto, un dij prinsipaj architet baròch piemontèis. Ël pais as cheuj tut antorn a cost edifissi: donca i peude nen sbalieve!

Cesa dla Sacra Famija

Edificà a la fin dël Sessent su proget ëd Giovenal Boetto, la cesa parochial as treuva ënt ël cheur dël pais. L’edifissi a presenta na faciada coronà da ën fronton con arch e ën portal afiancà da doi pilastr ch’a coro longh tuta la faciada. Dzora al portal d’intrada as treuva n’afresch ch’a figura la Sacra Famija e ën slë sfond ël Castel ëd Votignasch. Andrinta, l’edifissi a l’é organisà ën tre navà con quat capele lateraj: cola dij sant Fransesch e Antòni ch’a j’era dle famije Farigliano e Baretta, peui cola dla Madòna dël Rosari, la capela dl’Angel Guardian dla Famija Cerutti e la Capela ‘d Santa Brigida e dël Sacher Cheur. Ënt ël presbiteri a dòmina l’altar magior, ch’a l’é stàit catà dël 1754 da la cesa ‘d San Pero ‘d Savian. Ënt l’abside a-i é ël magnìfich quàder dla Sacra Famija, d’autor sconossù, mentre che ai lat as peulo veghse j’afresch ëd Luis Morgari ch’a figuro la Fuga an Egit e l’Adorassion dij Re Mago. La vòlta a l’é ornà con ij quat Evangelist, San Giusep e Gesù Giùdes, ël Bon Pastor, l’Assunta, l’Angel Guardian e San Pero. Daré dl’altar as peulo veghse ‘l còr ëd bòsch e l’òrgo.

Capela ‘d San Ròch

Edificà probabilment durant la pest dël 1630 për invoché la protession dël Sant, la cesa as treuva ën località Tèit Falchi. As trata ‘d n’edifissi a aula unica. Tra j’element significativ a venta segnalé l’afresch ën sla faciada rafigurant ël sant titolar e ‘l dipint a l’intern ch’a figura San Ròch e San Defendent ën preghiera dacant al tron dla Madòna dël Pilar.

Ruin-e dël castel

Costruì ënt l’ansem dij domini ‘d Salussi për dé fòrsa a la periferìa dël marchesà, ël castel a l’é stàit oget ëd doe fasi ‘d costrussion: un-a anterior al sécol XIII e l’àutra a la fin dël Quatsent, quand ch’a l’é stàit dàit ën feud a la famija Falletti. La strutura a arzulta costituìa da ën seul ëd ciapele dël Màira travajà a spin-a ‘d pess, gropà da la malta, mentre che ënt la fase sucessiva as nòta ën seul ëd laterissi come element ëd rinfòrs. Ël castel a l’avìa na funsion ëd contròl arlongh la via ‘d comunicassion pì batùa e a garantìa la protession dël sénter dla cort e dle ca dij masoé disperse ënt l’area. Ël castel a j’era circondà da ën fossà e dal bisson ch’a lo separava dal borgh anté ch’as truvavo la cesa, ël camposanto, la taverna, ël mulin e le ca. As trata nen ëd na costrussion ëd gròsse dimension, e probabilment oltre a cola militar a l’ha avù la fonsion ëd depòsit e magasin ëd vin, biave, legum e via fòrt e leu d’arfugi për j’abitant ënt ij moment ëd perìcol. La sòlida fortëssa a l’ha nen soportà l’atach ëd Gioann Ludvig Bolleri, sgnor ëd Sental, che, giutà dai fransèis a l’ha rasala dël 1537. Ancheuj as peulo veghse mach le ruin-e lassà a la mersì dël temp, ch’a l’ha completà l’euvra ‘d distrussion.

Santuari dla Madòna dël Bòsch

La cita capela a l’é stàita edificà mersì a le oferte dla popolassion e bened

La cesa a l’é stàita edificà anté che la tradission a buta l’aparission dla Madòna a na pastoranta muta dël 1648. Da prinsipi ‘l pare dla cita, varìa ën manera miracolosa da la Vérgin, a l’ha costruì a soe spèise ën pilon, peui sostituì da na cita capela për volontà dla comunità ëd Votignasch. 

Dël sécol XVIII a l’é peui stàit edificà ël Santuari odiern, da lë stil architetònich misurà, organisà ënt n’ùnica sala con presbiteri e altar ëd laterissi dzormontà da na stàtua dla Madòna con Bambin. Daré a l’altar as treuva ën cit còr; la vòlta a l’é afrescà con dipint dij quat Evangelista e l’afresch dl’aparission dla Madòna dël Bòsch a un grup ëd pastorant. A l’estern la faciada a piuvent, caraterisà da na linea mòrbida dij cop, a l’é ancornisà da doi pilastr. Ël nòm dël Santuari a ven dai tanti bòsch ch’a prosperavo da la part dël Màira.ìa dël 1328. Dedicà a San Ròch, ël Sant invocà për la protession da la pest e j’epidemìe, arlongh ël Setsent a l’é stàita anzolivà da quàich quàder rafigurant San Ròch, San Sebastian e ‘l Crocifiss dël pitor Gioann Batista Rebaudengo ‘d Turin. Jë stùch dl’Eutsent a son euvra ‘d Giusep Cattaneo. Adess ëd proprietà dël Comune, l’edifissi as treuva ënt la piasëtta omònima.

Confraternita dl’Assunta

Edificà dël sécol XVI, la cesa as presenta con na strutura sempia e linear scond la tradission costrutiva comun-a a tanti edifissi sacher d’area rural. L’intern a l’é organisà ënt na cita sala retangolar, mentre che a l’estern la faciada a l’ha nen ëd linie dë stil. L’altar a l’é ën laterissi con na cuvertura dë stuch ch’a conten la mistà dl’Assunta circondà da angej, San Giusep e San Gerolam. Davzin a l’altar as peulo veghse le statue ‘d San Gioann e San Giòbe. Ël cioché ëd mon grossé dëscovert a l’é dël 1783, e la piassa esterna a la cesa a j’era anticament destinà a camposanto.

Dëscheurbe Votignasch

Votignasch a l’é ën pais ch’av pija për la gola: a l’é an efet ambelessì ch’a nass la Sautissa nòbila, ën salam ch’a gòd dl’arconossiment ëd De.Co. (Denominassion Comunal) e ch’a ven prodòta artigianalment seguend ën dissiplinar rigoros ch’a prëvëd l’usagi esclusiv ëd carn ëd crin màira. Ën costa zòna la sautissa a ven prodòta e butà ën comersi: donca s’i seve apassionà ëd carn e salam buteve ‘l cheur ën pas e mnì a tasté ën prodòt a chilòmetro zero da la qualità foravia.

E già che i-i seve dësmentieve nen ëd visité la Cesa parochial dla Sacra Famija, costruìa su proget ëd Giovenal Boetto, un dij prinsipaj architet baròch piemontèis. Ël pais as cheuj tut antorn a cost edifissi: donca i peude nen sbalieve!

Cesa dla Sacra Famija

Edificà a la fin dël Sessent su proget ëd Giovenal Boetto, la cesa parochial as treuva ënt ël cheur dël pais. L’edifissi a presenta na faciada coronà da ën fronton con arch e ën portal afiancà da doi pilastr ch’a coro longh tuta la faciada. Dzora al portal d’intrada as treuva n’afresch ch’a figura la Sacra Famija e ën slë sfond ël Castel ëd Votignasch. Andrinta, l’edifissi a l’é organisà ën tre navà con quat capele lateraj: cola dij sant Fransesch e Antòni ch’a j’era dle famije Farigliano e Baretta, peui cola dla Madòna dël Rosari, la capela dl’Angel Guardian dla Famija Cerutti e la Capela ‘d Santa Brigida e dël Sacher Cheur. Ënt ël presbiteri a dòmina l’altar magior, ch’a l’é stàit catà dël 1754 da la cesa ‘d San Pero ‘d Savian. Ënt l’abside a-i é ël magnìfich quàder dla Sacra Famija, d’autor sconossù, mentre che ai lat as peulo veghse j’afresch ëd Luis Morgari ch’a figuro la Fuga an Egit e l’Adorassion dij Re Mago. La vòlta a l’é ornà con ij quat Evangelist, San Giusep e Gesù Giùdes, ël Bon Pastor, l’Assunta, l’Angel Guardian e San Pero. Daré dl’altar as peulo veghse ‘l còr ëd bòsch e l’òrgo.

Capela ‘d San Ròch

Edificà probabilment durant la pest dël 1630 për invoché la protession dël Sant, la cesa as treuva ën località Tèit Falchi. As trata ‘d n’edifissi a aula unica. Tra j’element significativ a venta segnalé l’afresch ën sla faciada rafigurant ël sant titolar e ‘l dipint a l’intern ch’a figura San Ròch e San Defendent ën preghiera dacant al tron dla Madòna dël Pilar.

Ruin-e dël castel

Costruì ënt l’ansem dij domini ‘d Salussi për dé fòrsa a la periferìa dël marchesà, ël castel a l’é stàit oget ëd doe fasi ‘d costrussion: un-a anterior al sécol XIII e l’àutra a la fin dël Quatsent, quand ch’a l’é stàit dàit ën feud a la famija Falletti. La strutura a arzulta costituìa da ën seul ëd ciapele dël Màira travajà a spin-a ‘d pess, gropà da la malta, mentre che ënt la fase sucessiva as nòta ën seul ëd laterissi come element ëd rinfòrs. Ël castel a l’avìa na funsion ëd contròl arlongh la via ‘d comunicassion pì batùa e a garantìa la protession dël sénter dla cort e dle ca dij masoé disperse ënt l’area. Ël castel a j’era circondà da ën fossà e dal bisson ch’a lo separava dal borgh anté ch’as truvavo la cesa, ël camposanto, la taverna, ël mulin e le ca. As trata nen ëd na costrussion ëd gròsse dimension, e probabilment oltre a cola militar a l’ha avù la fonsion ëd depòsit e magasin ëd vin, biave, legum e via fòrt e leu d’arfugi për j’abitant ënt ij moment ëd perìcol. La sòlida fortëssa a l’ha nen soportà l’atach ëd Gioann Ludvig Bolleri, sgnor ëd Sental, che, giutà dai fransèis a l’ha rasala dël 1537. Ancheuj as peulo veghse mach le ruin-e lassà a la mersì dël temp, ch’a l’ha completà l’euvra ‘d distrussion.

Santuari dla Madòna dël Bòsch

La cesa a l’é stàita edificà anté che la tradission a buta l’aparission dla Madòna a na pastoranta muta dël 1648. Da prinsipi ‘l pare dla cita, varìa ën manera miracolosa da la Vérgin, a l’ha costruì a soe spèise ën pilon, peui sostituì da na cita capela për volontà dla comunità ëd Votignasch.

Dël sécol XVIII a l’é peui stàit edificà ël Santuari odiern, da lë stil architetònich misurà, organisà ënt n’ùnica sala con presbiteri e altar ëd laterissi dzormontà da na stàtua dla Madòna con Bambin. Daré a l’altar as treuva ën cit còr; la vòlta a l’é afrescà con dipint dij quat Evangelista e l’afresch dl’aparission dla Madòna dël Bòsch a un grup ëd pastorant. A l’estern la faciada a piuvent, caraterisà da na linea mòrbida dij cop, a l’é ancornisà da doi pilastr. Ël nòm dël Santuari a ven dai tanti bòsch ch’a prosperavo da la part dël Màira.

Confraternita dl’Assunta

Edificà dël sécol XVI, la cesa as presenta con na strutura sempia e linear scond la tradission costrutiva comun-a a tanti edifissi sacher d’area rural. L’intern a l’é organisà ënt na cita sala retangolar, mentre che a l’estern la faciada a l’ha nen ëd linie dë stil. L’altar a l’é ën laterissi con na cuvertura dë stuch ch’a conten la mistà dl’Assunta circondà da angej, San Giusep e San Gerolam. Davzin a l’altar as peulo veghse le statue ‘d San Gioann e San Giòbe. Ël cioché ëd mon grossé dëscovert a l’é dël 1783, e la piassa esterna a la cesa a j’era anticament destinà a camposanto.